Home Attentie zegels en stickers - Attention vignettes Inventarisatie persoonlijke aanhangsels resp. postzegels van Nederland - Inventory of Dutch personalized tabs and postage stamps

Inleiding Nederlandse postwaardenproductie

Nieuwe ontwikkelingen bij Nederlandse postzegels

Sommige ontwikkelingen bij de Nederlandse postzegels vinden in stilte plaats en worden door verzamelaars niet opgemerkt. De PTT is van de wijziging vaak wel op de hoogte maar kan na verloop van tijd ook niet meer precies terugvinden wanneer de wijziging is doorgevoerd. Een wijziging die bij de Sport-zegels voor het eerst is doorgevoerd werd wel wereldkundig gemaakt.

  1. Al in 1992 werd bij de zegels in offsetdruk een fijner raster in gebruik genomen. Wanneer de overgang van R100 naar R120 precies heeft plaats gevonden, moet de verzamelaar aan de hand van het materiaal zelf maar zien vast te stellen.
  2. In 1980 merkten verzamelaars dat de gom van het uit Engeland afkomstige papier er anders uitzag. Vanaf medio 1980 werd het Harrison-papier niet meer gegomd geleverd maar bij Joh. Enschedé van synthetische gom voorzien. De verzamelaars zijn er steeds van uitgegaan dat de chemische samenstelling gelijk die van het Harrison gom was, d.w.z. polyvinylalchol met een dextrine toevoeging, zoals in Engeland sinds 1973 met tegelijkertijd een blauwachtige kleurtoevoeging i.p.v. een rose/cremeachtige voordien.
  3. In 1994 wordt door Harrison bij de Engelse zegels proeven gedaan met PVA gom zonder dextrine omdat door het gebruik van dextrine in de gom het papier minder vlak ligt en kan gaan krullen. Het is lichter van toon dan bij de andere waarden uit die serie. Over de gom wordt later geschreven: ´lay flat´ gum, a water borne adhesive supplied by National Starch & Chemicals, which not only has lay flat characteristics but also has a high humidity resistance, adhesion to all kinds of paper and complete consistency. A 30 ton bulk storage capacity tank has been installed by Harrisons who were expected to begin using the gum from September 1995. In december 1994 verandert de gom-kleur bij de Belgische frankeerzegels op Harrison-papier. Ook hier PVA zonder dextrine gom?
  4. De door Joh. Enschedé sinds 1991 vervaardigde zegels met Kon. Elisabeth ontwerp Arnold Machin zijn niet op Harrison-papier gedrukt maar op papier van Coated Papers Ltd, echter voorzien van PVA zonder dextrine gom door Joh. Enschedé aangebracht. Deze gom lijkt als twee druppels water op dat bij de Nederlandse zegels! Met andere woorden de door Joh. Enschedé aangebrachte, en als D2b genoteerd gom, was altijd [?] al PVA gom zonder dextrine.
  5. Sinds ruwweg een half jaar wordt voor de Nederlandse zegels weer papier betrokken bij Harrison and Sons dat in Engeland al van gom is voorzien. Sinds maart van 1996 komt daar bij dat de gommeringsmachine door Joh. Enschedé is afgedankt. Alle recente zegels van Nederland worden dus nu op papier met gom van Harrison gedrukt, waarbij de gom - net als voor Engeland en België - geen dextrine bevat. Voorlopige notatie: D2c. Aan verzamelaars nu de taak vast te stellen welke zegels met D2b en welke met D2c zijn gedrukt, en hoe de gomsoorten het beste uit elkaar gehouden kunnen worden.
  6. Bij meerkleuren-druk in offset [en boekdruk] werd traditioneel gerasterd met een raster van haaks op elkaar lijnenstelsels waarbij elke kleur een eigen hoek kreeg, in stappen van 15 graden: 15, 30, 45, 60, 75, en 90. Als het aantal rasterpunten per cm niet al te hoog was werden voor het oog vaak rosetten zichtbaar, als de onderlinge hoek tussen de kleuren of de dichtheid - het aantal punten per cm - niet goed was afgesteld dan ontstond een moiré-effect zichtbaar als een ruiten-patroon, een lappendeken. Het effect van rosetten of moiré zou te verminderen zijn bij een hogere dichtheid van rasterpunten. Vergelijkbare problemen krijgt men bij het kleur-copieren of computerscannen van reeds gerasterde illustraties.
  7. Enkele jaren geleden werd hiervoor een oplossing bedacht. In plaats van een machinaal getekend, gegraveerd raster op een glasplaat dat fotografisch op een drukplaat werd overgebracht werd kon de computer ingezet worden om lukraak puntjes te plaatsen, niet meer op vaste afstanden van elkaar en in een rooster-patroon, maar afhankelijk van het toeval of - met een geleerde term - volgens de leer van de stochastiek. Het stochastische raster werd afhankelijk van welk bedrijf de patenten vastlegde Star-screening of Diamond-screening of iets dergelijks genoemd. Diamond Screening is de merknaam van het procedé door Linotype-Hell ontwikkeld dat voor de Nederlandse zegels met ingang van de Sport-zegels wordt gebruikt. Hell als in de Hell Helio Klischograph zoals voor het rasterdiepdruk-procedé in gebruik sinds een aantal jaren. Sommige geavanceerde computer-programma´s voor beeldbewerking op personal computers zijn al voorzien van zulke procedé´s zodat ook particulieren in principe hun computer-plaatjes in meerkleuren-druk zouden kunnen uitdraaien zonder bijwerkingen!
  8. Afgezien van de wijze van aanbrenging van zo´n raster is het stochastisch raster niets nieuws. In de jaren ´20 werd voor rasterdiepdruk al een mozaiek- of korrelraster gehanteerd, en bij lichtdruk [fototypie] gaf het craquelé van de gelatine al van nature een stochastisch raster. De Russische drukkerij GOZNAK in Moskwa wist bij haar zegels in meerkleurendruk al vanaf de jaren ´30 de voordelen te benutten!


Digitale drukmethoden bij rasterdiepdruk en offset

De eerste zegels in rasterdiepdruk met gegraveerde cylinders daten uit 1982.

jaar land drukkerij
1982 België Zegelatelier Mechelen
1983 Japan Staatsdrukkerij Tokyo
1985 USA Bureau of Engraving and Printing
1989 Zwitserland Courvoisier
1990 Nederland ??Nederlandse Diepdruk Industrie [Luchtpostblad]
Joh. Enschedé en Zonen [WK Voetbal]
1992 Frankrijk Imprimérie de Timbres et Valeurs, Périgeux
1995 Duitsland Bondsdrukkerij Berlijn
1995? Spanje Fabrica de Moneda y Timbra
1996 United Kingdom Harrison and Sons
Kerstmis 1996 28-10
Auto´s 1996 01-10 ?
50 jaar TV voor kinderen 03-09 [JESP]
United Kingdom Walsall Security Printers
1998 United Kingdom House of Questa

Zegels in offset met een stochastisch raster vinden we voor het eerst bij Duitsland in 1994.

jaar land drukkerij
1994 Duitsland Bondsdrukkerij Berlijn
1996 Nederland Joh. Enschedé en Zonen
1997 Denemarken PTT-drukkerij
1997 Canada ??
199? Australië ??


Copyright © Printing Matters (Contact Rein Bakhuizen van den Brink)
Last updated on January 8, 2012

Home Attentie zegels en stickers - Attention vignettes Inventarisatie persoonlijke aanhangsels resp. postzegels van Nederland - Inventory of Dutch personalized tabs and postage stamps