Druktechnische Filatelie / Postage Stamp production methods: De rasters van de zegels gedrukt in rasterdiepdruk

De rasters van de zegels gedrukt in rasterdiepdruk

Het traditionele kruisraster

In de periode 1928 - 1982 zijn door de Belgische drukkerijen voor de cylinders van de rasterdiepdruk-zegels kruisrasters rasterlijnen onder een hoek van 45 graden] gebruikt met over het algemeen vrij grove rastermaten:

Rastermaten

60
70
80
en 100

De rasters 60 en 70 zijn tot ca. 1938 naast elkaar gebruikt, soms binnen een serie de ene waarde met 60 en de andere met 70. Raster 100 komt in 1937 op het toneel en blijft tot zeker 1949 [Gezelle], incidenteel nog veel later [1959 Rode Kruis].

Raster 60 duikt weer op in 1957-58 in combinatie met plaatdruk en in twee-kleuren druk voor de 1958 Europa-zegels. Raster 70 blijft bij de bijzondere uitgiften tot in 1962 en wordt dan vervangen door raster 80. De 1962 Koninginnen zegels hebben R70 en R80 gecombineerd. Raster 80 zal tot 1982 het enig gebruikte raster zijn.

Het maken van de cylinder geschiedde buiten het Zegelwerkhuis, bij de firma Etablis. J. Malvaux te Brussel, en vanaf 1982 bij Ets. de Schutter. In de periode 1982-86 werken beide firma's nog naast elkaar waarbij het aandeel van Malvaux steeds geringer wordt.

B.v. 1985 BWP, Europa, Folklore, Jeugdfilatelie, 1986 Folklore, Jaar van de Vrede, Dag van de postzegel, Jeugdfilatelie. 1987 Rode Kruis, Dag van de postzegel en 1988 Monnet hebben een ondergrond cylinder gebruikt uit 1983.

De in dezelfde periode in Haarlem vervaardigde Belgische zegels hebben rastermaat:

R90: 1930 Rubens, Gramme
R80: 1969-75 postzegelboekjes
R125: 1978 postzegelboekjes

Het raster bij Ets. de Schutter

In 1982 werd voor de Belgische zegels een nieuw soort raster in gebruik genomen. Het raster vertoont geen diagonale lijnen die haaks op elkaar staan echter lijnen met een hoek van ca. 30 graden. Zegels in 2 tot 4 kleuren rasterdiepdruk hebben de hoeken afwisselend: 2 kleuren onder 30 graden [liggend] en 2 kleuren onder 60 graden [staand].

Dit raster is niet tot stand gekomen via een gewoon glazen of plastic raster doch geheel computer-gestuurd door middel van een Helio-Klischograph van Rudolf Hell GmbH. Met een scanner wordt het oorspronkelijke beeld afgetast en in maximaal 4 deel-beelden [per kleur] opgesplitst.

Voor elke kleur wordt electronisch gestuurd het beeld zo vaak als nodig op de drukcylinder ingebeiteld. Het traditionele etsen is hiermee vervallen! Men spreekt van een half-autotypisch raster dat elektromechanisch vervaardigd wordt. Napjes met een ruitvormig oppervlak worden gevormd. Voor meerkleurendruk wordt het vierkant oppervlak voor sommige kleuren veranderd [of wel volgens een diagonaal uitgetrokken of wel volgens een diagonaal samengedrukt], dit om het moir?-effect te vermijden.

De eerste zegels met het gebeitelde raster zijn, en dat niet alleen voor Belgi? maar voor de gehele [!] wereld:

1982 02-27	Wetenschap	6F	29.I.82
		14F	1.II.82
		50f	4.II.82
1982 04-17	J. Lemaire	6.50F	5.IV.82, 6.IV.82
1982 05-10	Europa	10F	20.IV.82, 28.IV.82
		17F	23.IV.82, 26.IV.82
1982 06-05	Esperanto	12F	25.V.82, 26.V.82
1982 09-11	Cultuur	7F	15.VII.82
		10F	3.VIII.82
		12F	20.VII.82
		17F	11.VII.82
1982 09-25	A. Hans	17F	15.IX.82
1982 11-06	Kerstmis	10+1F	19.X.82
1982 11-13	Kardinaal Cardijn	10F	25.X.82, 26.X.82
1982 11-15	Kon. Boudewijn, ontwerp WiŔniewska-Velghe	10F
1982 11-27	Franciscus van Assissi	20F	8.XI.82, 9.XI.82

Dit proced? is slechts door Ets. de Schutter gebruikt, de cylinders van Ets. Malvaux werden nog op de klassieke wijze vervaardigd. De firma Malvaux bestaat niet meer.