Hangboekjes Casparie

Eind 1998 wordt overgestapt op een veel luxueuzere uitvoering. De vensters zijn verdwenen, het kaftfront is gesloten. Van 2-kleuren offsetdruk is overgegaan op 5-kleuren offsetdruk.

De drukker is nog steeds Casparie te Almere. Het zijn de 4 primaire kleuren [zwart, magenta, cyaanblauw en geel] met nog een extra kleur, steunkleur, afhankelijk van het hangboekje. Het voor elk boekje werken met een aparte steunkleur wordt al gauw te duur bevonden. De betreffende steunkleur wordt voor de eerst volgende druk van een hangboekje opgebouwd uit de reeds aanwezige 4 primaire kleuren. Uiteraard gebeurt dat ook bij nieuw te maken hangboekjes. Incidenteel wordt aan de 4 primaire kleuren nog een 5e kleur toegevoegd. Dat is niet zo'n probleem omdat altijd na het drukken op de 4-kleuren Heidelberg Speed Master 102 CD toch nog een vernis-laag moet worden gedrukt op een 2-kleuren Heidelberg Speed Master.

Voor de barcode wordt steeds zwart gebruikt behalve bij de reeds in 1998 verschenen priority-luchtpostbladen waar de barcode is uitgevoerd als magenta samen met cyaanblauw.

Het model is bijna steeds langwerpig liggend en wat kenmerkend is dat de inhoud steeds op enigerlei wijze is vastgeplakt. We kunnen hier zondermeer spreken van boekjes. De kaft is aan de achterzijde dichtgeplakt maar als de plakking verbroken is dan kan het boekje met behulp van een extra gleuf toch weer worden gesloten. Deze handige manier van een boekje afsluiten zagen we voor het eerst bij de in Engeland [Walsall Security Printing] vervaardigde postzegelboekjes.

Het ontwerp van deze boekjes is uitbesteed aan een reclamebureau [Design Bridge Nederland BV, Herengracht 423, 1016 GC Amsterdam, tel. 020-5206030, fax 020-5206050], dat een uniforme vormgeving heeft bedacht voor de meeste vanaf dat moment verkrijgbare producten in hangverpakking op de postkantoren [niet alleen voor de postwaarden!]. Voordat het digitale materiaal de drukker, Casparie te Almere, bereikt, heeft het lithografische bedrijf 'van Ginneken en Mostaard' de ontwerpen van Design Bridge opgemaakt en voorbereid.

De door Casparie gedrukte kaftjes werden in eerste instantie door Casparie zelf gestanst, de kaftjes verpakt in dozen en overgebracht naar het asembleer-bedrijf WILO Vianen in Vianen. Pas vanaf medio 2000 werd samengewerkt met een in stansen gespecialiseerd bedrijf Advozo, eveneens te Vianen. Aanvankelijk werd het assembleren bij WILO Vianen handmatig gedaan, maar al spoedig werd een speciaal voor hen ontworpen machine [van SITMA, Spilamberto in Italië] ingebruik genomen. Zie hierover verderop.

De diverse kenmerken die het mogelijk maken om de hangboekjes van elkaar te onderscheiden liggen op verschillende niveau's:

• aspecten die met de druk te maken hebben;
  • globale werkwijzen zoals de drukmethode resp. de instelling van rasterhoeken - en rasterfijnheden, keuze bij steunkleuren voor één kleur of voor een opbouw uit primaire kleuren, e.d.;
  • vaste vormelementen zoals 'tariefblok', 'logo', 'copyright-aanduiding', 'barcode', e.d.;
  • binnen één drukvel met méér dan één exemplaar van een bepaald kaftje zijn de kaftjes onderling te herkennen m.b.v. de uitrastering van bepaalde kleuren [meestal het zwart van de 'schaduw-tanding'] resp. specifieke kenmerken bij een bepaalde positie van het kaftje op het drukvel;
  • bij een herdruk van een hangboekje worden aan de hand van de originele [digitale] voorbeelden opnieuw 'kleurscheidingen' gemaakt wat tot uitdrukking kan komen in b.v. systematische andere kleurnuances, andere uitrasteringen van het hierboven genoemde zwart resp. het verticale verloop van magenta.;
  • bij een herdruk van een hangboekje kunnen kleine wijzigingen in de tekeningen worden aangebracht; Grote veranderingen als correctie op eerdere kapitale blunders [Kunst 'geel' resp. 'blauw'] zijn een verhaal apart.
• het gebruikte materiaal zoals
  • de kartonsoort
  • de soorten inkt
• aspecten die met de direct eropvolgende verwerking te maken hebben zoals het uitstansen;
  • vorm van de hangogen; plaats van 'hechtpunten'/'inkepingen';
  • vorm van de vouw-ril: slechts een 'deuk' of een 'perforatie-lijn'; fijnheid van de perforatie;
  • vorm van de gleuven/ogen
• aspecten die te maken hebben met het samenbrengen van kaftje en inhoud [bij WILO Vianen]
  • geheel handmatige verwerking: plaats en vorm van de 'plakpunten';
  • half-machinale verwerking: aanbrenging van 'plakstrippen' op twee plaatsen, verder handmatig voorzien van 'plakpunten', dichtvouwen en aandrukken;
  • geheel machinaal: vorm en plaats van de plakpunten; 'aandruk-moeten'; reparaties handmatig; stand van de inhoud;

Bij slechts enkele aspecten is overgegaan op de invoering van notaties. De variatie in 'copyright-aanduiding' en 'barcode' hebben praktisch alleen gespeeld bij de hangzakjes. De 'rasterhoeken' spelen weliswaar alleen bij de hangboekjes, maar toch een zeer belangrijke rol; het 'tariefblok' een zeer bescheiden rol bij de hangboekjes [Priority 160]. De vorm van het 'logo' slechts bij de overgang in januari 1999, de plaats van het 'logo' is nog niet onderzocht. Hoe een steunkleur tot stand is gekomen is bij de hangboekjes meegenomen in de 'hoofdindeling' met H0-H11.

De vorm van het hangoog en de 'hechtpunten' resp. de posities van de laatste geven aanleiding tot een indeling in 'stanscombinaties'. De vorm van de 'vouw-ril' is daarmee onlosmakelijk verbonden. Toch is dat aspect niet geheel apart gecodeerd maar ook meegenomen in de H-indeling.

Bij de assemblage is sprake van twee grote lijnen - de geheel handmatige verwerking is slechts bij enkele hangboekjes aan de orde geweest en er is bij die boekjes eigenlijk ook geen variant geweest.