StartPoolse zegels en perforatie - Polish stamps and perforation methodsPoolse zegels en perforatie - Polish stamps and perforation methodsThematiek

Poolse ellips-tanding - Elipsy polskie

In de loop er tijd is er bij de drukkerij c.q. Post een vast arsenaal aan formaten ontstaan. Deze formaten hingen meestal nauw samen met de druktechnischische mogelijkheden, maar ook met de eisen van de Post. In 1993 werd een grootscheepse opruiming gehouden onder de veelheid van formaten van met name de in offset uitgevoerde zegels, die anders dan bij de in diepdruk gedrukte zegels niet met een op de pers gemonteerde perforeerinrichting werden geperforeerd. Een beperkt aantal formaten bleef over waarbij in de perforatie een 'veiligheid' werd ingebouwd. Geénthousiasmeerd door de postadministraties van Engeland en Nederland begon ook Polen in augustus 1993 met elliptische perforaties. Alle vanaf dat moment uitgegeven zegels in offset zijn voorzien van twee elliptische gaten aan weerzijde van een zegel. Bij de overgang naar deze nieuwe perforaties werden soms de perforatie-maten ook enigszins bijgesteld. De 'ellips' neemt altijd de plaats in van 2 'tanden' met de 3 omvattende 'gaten'. De plaats van de 'e

llips' is bij de PWPW gedrukte zegels meestal excentrisch, dw.z. eerst 3 normale tanden dan de 'ellips' [die 2 tanden beslaat] en vervolgens de rest. Bij de zegels die in de Drukarnia Skarbowa zijn gedrukt is de 'ellips' min of meer in het midden geplaatst.

Zeer incidenteel verschijnen ook zegels niet in offset gedrukt met zo'n elliptische perforatie: b.v. blok Kraków 2000 in plaatdruk.

Ook is een enkele keer de plaats van de 'ellips' omgekeerd:

1993 11.11
blok 75 jaar onafhankelijkheid
1995 31.01
Kocham Cię
2000 26.04
blok Kraków 2000

Wat speelde er mee?

  • Bij het Onafhankelijksheids-blok is de verticale perforatie onderbroken om de adelaar intact te laten.
  • Bij de Kocham Cię zegels is vermoedelijk sprake van de overgang van een oude vorm van de kam waarbij de 'ellips' ver van de basis van de kam afzat naar de vorm van de kam waarbij de 'ellips' dicht bij de basis zit.
  • Bij het Kraków blok is zowel de stand met de 'ellips' links als met de 'ellips' rechts gevonden.
  • De in 2000 verschenen zegels met Andrzej Wajda hebben een loketvel van 4x5 waarbij de 2e en de 4e kolom kopstaand zijn geplaats. Elk horizontaal paartje is daardoor 'tˆte-bˆche'. Dit betekent echter ook dat de 'ellips' om en om links resp. rechts zit.
  • De in 2000 verschenen Polonica zegels hebben een loketvel van 4x5 waarbij de 2e en 4e rij kopstaand zijn geplaats. Elk verticaal paartje is daardoor 'têˆte-bˆche'. Bij het gebruikte formaat is de 'ellips' niet geheel in het midden te plaatsen zodat de losse zegels uit de kopstaande rij links van de 'ellips' 12 tanden hebben i.p.v. 11 tanden.


In het overzicht gaan we uit van de situatie ontstaan in 1993 en merken dan dat de situatie van vóór die tijd gezien als een uitbreiding met formaten die in de loop van ruwweg de periode 1950-1990 hebben moeten afhaken.

De eerst genoemde afmeting is die van de 'basis' van de kam resp. loopt parallel met de as van de drukcylinder bij diepdruk. De 'e' bij het aantal tanden is de plek van de 'ellips' en neemt 2 conventionele gaten in beslag.

offset

omschrijving afmetingen zegel aantal tanden drukvorm #zegels tandingmaat
B 25.5 x 31.25 15/18 280.5 x 218.75 4x10x6 K11.7647:11.5200 [K 11 3/4: 11 1/2]
15/18 PWPW
15/13+e+3 ? [F.1]
15/3+e+13 PWPW
15/8+e+8 DS
2B 51.0 x 31.25 30/18 280.5 x 218.75 4x10x6 K11.7647:11.5200 [K 11 3/4: 11 1/2]
30/18 PWPW
30/3+e+13 PWPW
30/8+e+8 DS ?
C 31.25 x 39.5 18/22 187 x 192 6x4x5
156.25 x 197.5 6x4x4 K11.5200:11.1392 [K 11 1/2: 11 1/4] *
18/22 PWPW
18/17+e+3 PWPW 1993-1995 [F.2]
18/3+e+17 PWPW 1995->
18/10+e+10 DS
D 31.25 x 43.0 18/25 vanaf 1993 187.5 x 215 6x4x5 K11.5200:11.6279 [K 11 1/2: 11 3/4]
156.25 x 215 6x4x4
18/3+e+20 PWPW [F.3]
18/11+e+12 DS
E 40.5 x 40.5 23/23 202.5 x 202.5 4 x 4 K11.3580 [K 11 1/4] 6 K11.25
202.5 x 162 4 x 3 6 K11.25
23/23 PWPW
23/3+e+18 PWPW
23/3+e+18 DS
F 39.5 x 25.5
2F 39.5 x 51.0 22/29 vanaf 1993 276.5 x 204 6 x 3 K11.1392:11.3725 [K 11 1/4] ** 4 K11.25
158 x 204 3 x 3 6 K11.25
22/3+e+24 PWPW [F.4]
22/13+3+14 DS

*
Rejnowski noemt 11 1/2:11,
**
Rejnowski noemt 11 1/4:11 1/2


Poolse literatuur

  • Poczta Polska nr 5 / 1994, str. 39 Technika, format, miara ząbkowania...
  • Filatelista 1995, nr 2, pag. 38-40, Perforacja ochronna, Br. Rejnowski

Poolse termen

miara perforacji
perforatiemaat b.v. 12 3/4
moduł perforacji
h.o.h. afstand b.v. 1.5mm [ook 'osiowy rozstaw dwóch sąsiednich otworków perforacjyjnych']


Copyright © Printing Matters (Contact Rein Bakhuizen van den Brink)
Laatst gewijzigd op 30 juli 2020

StartPoolse zegels en perforatie - Polish stamps and perforation methodsPoolse zegels en perforatie - Polish stamps and perforation methodsThematiek